Een recente beslissing van het United States Court of Appeal for the Ninth Circuit (voor een bespreking zie hier) nodigt uit om enkele woorden te wijden aan het statuut van de vennootschapsgroep onder het nieuwe insolventierecht. Aan de orde was de vraag of, in het kader van een Chapter 11 procedure, de stemming over het reorganisatieplan “per plan” of “per schuldenaar” moet gebeuren.
Het verschil is belangrijk. Opdat een reorganisatieplan tegen de wil van bepaalde schuldeisers in aanvaard kan worden, moet minstens één class van schuldeisers die door het plan geraakt wordt, instemmen. Wanneer de stemming gebeurt “per plan” volstaat het dat een groep van schuldeisers van één schuldenaar instemt. De positieve stem van een groep van schuldeisers kan het globale reorganisatieplan aldus bindend maken voor de schuldeisers van andere groepsvennootschappen. Wanneer de stemming, daarentegen, gebeurt “per schuldenaar” moet per schuldenaar een groep van schuldeisers instemmen. Stemmen “per plan” of “per schuldenaar” maakt in de wereld van de schuldeisers een wereld van verschil uit.
In het arrest in kwestie oordeelde het Hof dat de stemming “per plan” kan gebeuren. Dit besluit steunt op volgende (letterlijke) lezing van section 1129(a)(10) van de US Bankruptcy Code:
Section 1129(a)(10) requires that one impaired class “under the plan” approve “the plan”. It makes no distinction concerning or reference to the creditors of different debtors under ‘the plan,’ nor does it distinguish between single-debtor and multi-debtor plans. Under its plain language, once a single impaired class accepts a plan, section 1129(a)(10) is satisfied as to the entire plan. Obviously, Congress could have required plan approval from an impaired class for each debtor involved in a plan, but it did not do so
De in het nadeel gestelde schuldeisers wierpen op dat een stemming “per plan” substantive consolidation tot gevolg kan hebben. Substantive consolidation betekent dat de activa en passiva van de onderscheiden groepsvennootschappen beschouwd worden als componenten van één (globaal) vermogen. Dit punt was echter niet uitdrukkelijk behandeld voor de lagere rechter, zodat het Hof er geen uitspraak over doet (zie evenwel de interessante concurring opinion van rechter Friedland hierover).
Wat met de stemming van het reorganisatieplan naar Belgisch recht? Kan de stemming “per plan” gebeuren (zoals in de VS) of moet deze toch eerder “per schuldenaar” plaatsvinden?
Veel hangt af van de invulling die gegeven wordt aan het begrip onderneming. Zoals bekend, kwalificeert de wetgever onder meer “iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid” als onderneming. Hierbij wordt dan in de eerste plaats gedacht aan een maatschap. Quid echter met de vennootschapsgroep? Een vennootschapsgroep (i) heeft geen rechtspersoonlijkheid en (ii) is vaak (doch niet altijd) een organisatie (in de zin dat de activiteiten van de groepsvennootschappen op elkaar afgestemd zijn). Creatieve pleiters kunnen in de vereniging van beide voorwaarden dan ook de introductie van de vennootschapsgroep als voorwerp van het insolventierecht zien.
Dit is echter niet de bedoeling. Een dergelijke keuze (die afwijkt van de fundamentele beginselen van rechtspersoonlijkheid en beperkte aansprakelijkheid) zou de wetgever niet gemaakt hebben zonder een kleine “aankondiging” naar de praktijk toe. Ook onder het nieuwe insolventierecht (en dit geldt zowel voor het faillissement als de gerechtelijke reorganisatie) blijft het principe gelden van één schuldenaar-één vermogen-één insolventieprocedure (hetgeen niet betekent dat de onderscheiden insolventieprocedures niet beter op elkaar afgestemd kunnen worden, zie bv. art. XX.13).
Een stemming “per plan” (waarbij de schuldeisers van groepsvennootschap A in de minderheid gesteld kunnen worden door de schuldeisers van groepsvennootschapppen B en C) is naar (huidig en komend) Belgisch recht niet mogelijk.
Corporate Finance Lab 