Op 6 februari 2019 oordeelde het Hof van Justitie van de Europese EU (HvJ EU) dat een Peeters/Gatzen-vordering (PGV) die een Nederlandse curator instelt tegen een derde die betrokken is bij de paulianeuze verhaalsbenadeling van de schuldeisers van een failliete vennootschap moet worden aangemerkt als vordering tot schadevergoeding die onder de verwijzingsregels van de Brussel I (bis)-Verordening valt. De Hoge Raad, die het prejudiciële verzoek had ingediend, beantwoordt in een arrest van 3 juli 2020 zelf de vraag of hij op grond van Brussel I (bis) bevoegd is om kennis te nemen van het geschil.
Aangezien de overige internationale bevoegdheidsgronden niet in aanmerking kwamen voor het betrokken geschil, moest toepassing worden gemaakt van art. 5, sub 3 van de Verordening (art 7, sub 2 in de Brussel I bis-editie), dat handelt over de internationale bevoegdheid bij verbintenissen uit onrechtmatige daad. Zoals bekend doelt het begrip “plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan” in die bepaling zowel op de plaats waar de schade is ingetreden (“Erfolgsort”) als op de plaats van de gebeurtenis die met de schade in oorzakelijk verband staat (“Handlungsort”).
Na een beknopte, doch heldere verwijzing naar de rechtspraak van het Europese Hof in de zaken Marinari/Lloyds Bank en Kolassa/Barclays Bank, past de Hoge Raad de daarin ontwikkelde principes toe op de Peeters/Gatzen-vordering. In casu had de curator die vordering ingesteld om de verhaalsbenadeling van de schuldeisers te herstellen die is veroorzaakt door het gestelde onrechtmatig handelen van de Belgische kredietinstelling, dat erin bestaat dat die laatste “zonder meer”, heeft meegewerkt aan de geldopnames door de bestuurder van de failliete (Nederlandse) BV. Het nadeel van de gezamenlijke schuldeisers hebben geleden, bestaat erin dat het tegoed op de zichtrekening als verhaalsobject is verdwenen. Daarmee is de plaats waar die zichtrekening werd aangehouden, te weten in België, de plaats waar de schade aanvankelijk is ingetreden.
De Hoge Raad komt op grond van het voorgaande tot het besluit dat het “Erfolgsort” in België is. Het “Erfolgsort” ligt m.a.w. niet in Nederland op de enkele grond dat de schuldeisers in Nederland financiële schade hebben geleden. Aldus vervult zich het scenario waarvoor enkele Nederlandse commentatoren hadden gevreesd; dat Nederlandse curatoren zich zouden moeten wenden tot een buitenlandse rechter indien ze een PGV willen instellen tegen een buitenlandse partij.[1] Het oordeel van de Hoge Raad maakt de praktische afhandeling en de eventuele tenuitvoerlegging inderdaad moeilijker voor de curator. Voor de concrete oplossing van het geschil is dat (gelukkig) niet relevant, want ook het Belgische recht erkent de paulianeuze verhaalsbenadeling van de gezamenlijke schuldeisers van de gefailleerde als grondslag voor de onrechtmatige daadsvordering van de curator.
Overigens gaf de Hoge Raad aan dat voor de bepaling van de internationale bevoegdheid niet van belang is of er in casu sprake was van andere aanknopingspunten met Nederland of van “andere bijzondere omstandigheden”, zoals bedoeld in de arresten Kolassa/Barclays Bank en Universal Music/Schilling. Dat is opmerkelijk, omdat de advocaat-generaal wél meende dat (na verwijzing) nog moest worden beoordeeld of er bijzondere omstandigheden aanwezig waren.
[1] Zie o.a. D.F.H. STEIN, noot onder HvJ 6 februari 2019, JBPR 2019/12, nr. 1; S.M. VAN DEN BRAAK, “De Peeters/Gatzen-vordering in het internationaal privaatrecht: een overzicht naar aanleiding van Hof van Justitie EU 6 februari 2019, zaak C-535/17 (NK/Fortis)”, TvI 2019/18, (140) 142, nr. 4.4.
Corporate Finance Lab 
One thought on “Het “Erfolgsort” als aanknopingspunt voor de internationale bevoegdheid bij collectieve onrechtmatige daadsvordering wegens paulianeuze verhaalsbenadeling”