Pleidooi voor de schrapping van de anterioriteitsvoorwaarde van de Pauliana

In de recentste aflevering van het Rechtskundig Weekblad (Volume 81, afl. 11) betoog ik dat de anterioriteitsvoorwaarde van de Pauliana geschrapt zou moeten worden. De belangrijkste redenen om tot die schrapping over te gaan, zijn de volgende:

Allereerst is er geen wettelijke noch deugdelijke grondslag aanwezig voor het bestaan van de anterioriteitsvoorwaarde in het Belgische recht. De afwezigheid van de anterioriteitsvoorwaarde bij de Nederlandse Pauliana toont tevens aan dat die vereiste niet inherent verbonden is aan de Pauliana;

Vervolgens heeft de schrapping van de anterioriteitsvoorwaarde een aantal voordelen. Daarbij kan gedacht worden aan een betere bescherming van de non-adjusting creditors (i.e. schuldeisers met weinig tot geen onderhandelingsmacht, zoals onvrijwillige schuldeisers), de besparing van proceskosten m.b.t. het aantonen van het vervuld zijn van de anterioriteitsvoorwaarde evenals het ex-ante prikkelend – afschrikwekkend – effect van een beter werkende Pauliana;

Ten slotte zouden de bekommernissen die geuit kunnen worden over de schrapping van de anterioriteitsvoorwaarde, voor het leeuwendeel worden opgevangen door de reeds bestaande voorwaarden «benadeling» en «wetenschap van benadeling».

Bovendien bleek uit de bestudering van de fusie en splitsing als testcase dat de Pauliana voor bepaalde schuldeisers vandaag (nog steeds) een ongeladen wapen is tegen een herstructurering met een beweerd frauduleus oogmerk (daarbij maken we abstractie van de Europeesrechtelijke onzekerheid die daarmee gepaard gaat, zoals belicht in een eerdere blogpost). Zo kunnen schuldeisers met schuldvorderingen ontstaan na de publicatie van de eigenlijke akte van fusie of splitsing (zoals schuldvorderingen van schadelijders uit een onrechtmatige daad), zich in de huidige stand van zaken niet beroepen op de vennootschapsrechtelijke schuldeisersbeschermingsmechanismen. Hoewel de Pauliana als gemeenrechtelijk schuldeisersbeschermingsmechanisme hier haar nut zou kunnen bewijzen, doet zij dat niet: voornoemde schuldvorderingen voldoen ipso facto niet aan de anterioriteitsvoorwaarde.

Bijgevolg zou de schrapping van de anterioriteitsvoorwaarde ervoor zorgen dat de Pauliana een efficiënter gemeenrechtelijk schuldeisersbeschermingsmechanisme wordt.

Het volledig pleidooi kan u lezen in F. DE LEO, “Pleidooi voor de schrapping van de anterioriteitsvoorwaarde van de Pauliana – De fusie en splitsing als testcase”, RW 2017, 403-413.

Frederik De Leo
Doctoraatsbursaal
Instituut voor Handels- en Insolventierecht
(KU Leuven, UHasselt)