Een economie draait in belangrijke mate op krediet. Kredieten worden verleend om consumptiegoederen aan te kopen of om investeringen te financieren. Om de kost van de kredietverlening (ook voor de kredietgever) te drukken, kan de ontlener een zekerheid verschaffen. Indien de ontlener vervolgens insolvent wordt, heeft de lener een recht van voorrang op de andere schuldeisers (art. 8 B.W.). De overige schuldeisers moeten zich behelpen met wat rest van het vermogen van de schuldenaar. Zij dragen, per slot van rekening, de last van de zekerheid.
Het recht inzake zakelijke zekerheden op roerende goederen is een recht in beweging
Het recht inzake zakelijke zekerheden op roerende goederen is een recht in beweging. Geworteld in een eeuwenoude traditie moet het aangepast worden aan de noden van de 21ste eeuw. Niet langer staat de vraag centraal of en hoe een schilderij of een voorraad graan als zekerheid aangewend kan worden. Veel relevanter is de vraag geworden naar efficiënte zakelijke zekerheden op IP-rechten en bundels van schuldvorderingen.
De Belgische wetgever is zich hiervan zeer bewust. De wet van 11 juli 2013 (wet van 11 juli 2013) bevat vele elementen van een modern recht inzake zakelijke zekerheden op roerende goederen. De uitgangspunten van deze wet kunnen als volgt samengevat worden:
- de mogelijkheid om in beginsel alle schuldvorderingen te verzekeren;
- de mogelijkheid om in beginsel alle activa tot zekerheid aan te wenden;
- de afwezigheid van de noodzaak om het bezit aan de zekerheidsverschaffer te ontnemen;
- een voorspelbare en eenduidige wijze van beslechting van rangconflicten;
- een efficiënte en economisch verantwoorde wijze van uitwinning van zekerheidsrechten.
De inwerkingtreding van de wet van 11 juli 2013 laat op zich wachten. De implementatie van een Pandregister, van vitaal belang, loopt vertraging op. Van deze vertraging wordt gebruik gemaakt om het nieuwe systeem op punt te stellen (Ministerraad 15 juli 2016).
Niet alleen de Belgische wetgever heeft aandacht voor het zekerhedenrecht. Andere wetgevers staan voor dezelfde uitdaging. De zekerheidsrechten (op roerende goederen) vertonen op dit ogenblik grote verschillen in de lidstaten van de Europese Unie. Dit wordt, met zoveel woorden, erkend door de Europese wetgever in overweging 22 van Verordening 2015/848 (de nieuwe Insolventieverordening):
“Uitgangspunt van deze verordening is dat, gezien de grote verschillen in het materieel recht van de lidstaten, de invoering van een insolventieprocedure van universele strekking in de gehele Unie niet praktisch zou zijn. De toepassing, zonder uitzonderingen, van het recht van de lidstaat waar de insolventieprocedure wordt geopend zou daardoor veelal problematisch zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor het zeer uiteenlopende nationale recht inzake zekerheidsrechten die in de lidstaten worden aangetroffen.”
Om deze diversiteit te overbruggen, is het nuttig om de blik te richten op het belangrijke werk verricht ter zake door Uncitral. Reeds eerder werd door deze organisatie een Legislative Guide ter beschikking gesteld, die de uitgangspunten van een modern zekerhedenrecht uiteenzet (Legislative Guide). Zeer recent werd een bijkomende stap gezet. Na vele jaren vergaderen, zag de UNCITRAL Model Law on Secured Transactions het licht (Model Law). Deze modelwet biedt nationale wetgevers een uitgewerkte template om hun nationale zekerhedenrecht aan de hoogste standaarden te doen beantwoorden. Dit instrument van soft law kan zo een verdere convergentie van het zekerhedenrecht bevorderen.
Corporate Finance Lab 