De pauliana tegen de splitsing van een insolvente vennootschap. Ook een rechtspersoon mag waardig sterven.

Als een rechtspersoon op de rand van het faillissement staat, kunnen insiders proberen het vermogen van die rechtspersoon  uit te hollen door middel van een herstructurering, bijvoorbeeld een splitsing. Zo kunnen ze nog snel de gezonde delen uit de rechtspersoon halen vóór de curator die vereffent ten voordele van de schuldeisers. Met de actio pauliana kan een dergelijke schuldeisersbenadelende splitsing echter onder bepaalde voorwaarden niet-tegenwerpelijk worden verklaard. Ook kunnen insiders mogelijk aansprakelijk worden gesteld voor de schuldeisersbenadeling die uit de splitsing is voortgekomen.

In een recente noot in het TRV-RPS bespreken we een interessant toepassingsgeval, waarover de rechtbank van koophandel van Gent (afdeling Dendermonde) zich heeft gebogen. We analyseren daarbij kritisch de toepassingsvoorwaarden voor pauliana-aanvechting  van een splitsing en de band tussen paulianeus gedrag van insiders en hun aansprakelijkheid. Vooral de schadebegroting van de rechtbank doet verbazen: hoofdelijke aansprakelijkheid van de gesplitste vennootschappen en hun zaakvoerders voor het hele faillissementspassief. Met een goed begrip van wat pauliaanse verhaalsbenadeling net is, wordt duidelijk dat daarmee meer dan de werkelijke schade wordt vergoed:

“Ten eerste kan de schadevergoeding in elk geval nooit meer bedragen dan de actuele, reële waarde van de activa (inclusief de interest) die naar de verkrijgende vennootschappen zijn overgedragen. (…) Naast goederen zijn uiteraard ook schulden overgedragen naar de verkrijgende vennootschappen. Die moeten in rekening worden gebracht: de boedel is immers slechts benadeeld door verarming voor zover hij er netto op is achteruitgegaan. (…) In vergelijkbare zin kan de boedel geen schadevergoeding vragen voor het gedeelte van het faillissementspassief dat gewaarborgd wordt door een zakelijk zekerheidsrecht op goederen die bij de splitsing zijn overgedragen. “

We kunnen begrijpen dat de rechtbank haar toevlucht zoekt tot een schatting van de schade ex aequo et bono. De begroting van de werkelijk geleden schade zou hier een complexe en tijdrovende materie zijn. De rechtbank lijkt echter ervan te zijn uitgegaan dat de verhaalsbenadeling werkelijk het hele faillissementspassief omvat. Een beter begrip van wat paulianabenadeling precies is, had haar misschien tot een genuanceerder resultaat geleid.

Gillis Lindemans