Lab rat Gillis Lindemans verdedigt op 29 oktober aan de KU Leuven zijn proefschrift: “Actio pauliana: remedie met toekomst voor schuldeisers van rechtspersonen”. Meer info vindt u hier. In deze post krijgt u alvast een voorsmaakje.
Als een schuldenaar zijn schuld niet betaalt, dan kan de schuldeiser beslag leggen op zijn goederen. Holt de schuldenaar zijn vermogen uit, dan dus ook het onderpand van zijn schuldeiser. De schuldeiser heeft daartegen een krachtige remedie: de actio pauliana. De schuldeiser kan daarmee rechtshandelingen aanvechten waarmee zijn schuldenaar hem bewust of bedrieglijk benadeelt.
Het lijkt daarbij van geen belang of de schuldenaar een natuurlijke persoon of een rechtspersoon is. Nochtans scheppen rechtspersonen een bijzonder risico.
Waarom de pauliana vooral bij rechtspersonen belangrijk is
Als een natuurlijke persoon een transactie aangaat die de verhaalspositie van zijn schuldeisers schaadt, schaadt die doorgaans ook zijn eigen financiële positie. Uit het vermogen van een rechtspersoon daarentegen kunnen controlerende natuurlijke personen activa onttrekken, zonder dat ze daardoor noodzakelijk zelf worden geschaad (en vaak zelfs integendeel). Denk bijvoorbeeld aan uitkeringen of selectieve betalingen: insiders kunnen daar hun voordeel mee doen ten koste van de schuldeisers.
De pauliana heeft potentieel om misbruik tegen te gaan, maar is onderontwikkeld.
De pauliana heeft het potentieel om dergelijk misbruik tegen te gaan, maar is beweerdelijk onderontwikkeld in het Belgische recht. Daarom stelt dit werk de vraag: “Hoe moet het rechtskader van de actio pauliana worden ingevuld en toegepast als een adequaat instrument ter bescherming van de schuldeisers van rechtspersonen?”
Concrete antwoorden in tijden van hervorming
Het onderzoek bekijkt niet alleen de actio pauliana zelf. Misschien wel even belangrijk zijn de aansprakelijkheidsvorderingen die daarop zijn geïnspireerd. Sommige vormen van bestuurs- en kredietaansprakelijkheid vertonen inderdaad “pauliana-achtige” trekjes.
In het werk komen concrete vragen aan bod, zoals:
- Hoe moeten psychologische voorwaarden zoals “kennis” en “intentie” worden toegepast op rechtspersonen?
- Wanneer kan een uitkering met de pauliana worden aangevochten?
- Hoe kunnen schuldeisers de pauliana en daarop gebaseerde aansprakelijkheid gebruiken tegen complexe transacties, zoals leveraged buyouts of groepstransacties?
- Welk nut heeft de pauliana als het voorwerp van de benadelende rechtshandeling geen echt goed is, zoals bijvoorbeeld “cliënteel” of “vennootschapskansen”?
De pauliana en pauliana-achtige aansprakelijkheid blijken daarbij onderschatte instrumenten voor schuldeisers van rechtspersonen. Waardevolle kennis voor o.a. juristen, bestuurders en kredietgevers, zeker nu het kapitaal in de BV verdwijnt en het vennootschapsrecht vrij te kiezen wordt.
Openbare verdediging Gillis Lindemans. Maandag 29 oktober 2018 om 17 u. Promotiezaal, Naamsestraat 22 in Leuven.
Corporate Finance Lab 