Weldra verschijnt in de Reeks Vennootschaps- en Financieel Recht (de “blauwe reeks”) bij Roularta het proefschrift dat Stijn De Dier verdedigde op vrijdag 22 april 2016 over Nietigheid van bestuursbesluiten in een vennootschap: inzichten op basis van een functionele benadering van de nietigheidssanctie.” Een samenvatting van het proefschrift is hier beschikbaar.
Nietigheid : een Potente Sanctie
Quod nullum est nullum producit effectum: wat nietig is mag geen gevolgen krijgen. Dat is de basisregel bij nietigheid van een rechtshandeling. De gevolgen moeten worden uitgewist.
Dat lukt vrij aardig in de bucolische wereld van het burgerlijk wetboek. Ik verkoop mijn schaap en krijg een zak geld. Als de koop nietig wordt verklaard, krijg ik terug het eigendomsrecht op het schaap. Daarmee zijn we echter nog niet klaar. Eigendom – of een ander juridische toestand – bestaat enkel in het hoofd van juristen en is dan ook makkelijk te wijzigen. Maar het terugdraaien van de eigendomsovergang geeft de verkoper nog niet de mogelijkheid om zijn schaap in een warme omhelzing terug te begroeten. Dat veronderstelt dat het schaap ook feitelijk terugkeert in de toestand waarin het is vertrokken.
Nietigheid: een Problematische Sanctie
Alles terugdraaien is niet zo probleemloos als het lijkt : de koper heeft kosten gemaakt of heeft misschien de vruchten geplukt, het schaap heeft gelammerd of is getransformeerd tot tapijt. En wellicht het ergste: tussen het aanvoeren van de nietigheid en een definitieve beslissing door een rechter riskeren vele, vele jaren te liggen. In die jaren heeft niemand de prikkel om in het schaap te investeren. De koper is eigenaar, maar zijn recht is in limbo. De verkoper heeft misschien een verwachting, maar geen juridische rechten.Indien Salomon de baby splitst, is die in ons systeem intussen al lang uitgegroeid tot een verwaarloosde adolescent
Indien Salomon de baby splitst, is die in ons systeem intussen al lang uitgegroeid tot een verwaarloosde adolescent.
Nietigheid: een Waardevernietigende Sanctie
Voor het handelsverkeer is zo’n toestand zotternij. Nietigheid is in het ondernemingsrecht dan ook een zeer penibele sanctie.
Neem een fusie tussen vennootschappen: vestigingen worden gesloten, de oude uithangborden afgevezen en vervangen, een nieuwe onderneming gaat nieuwe contracten aan en voert een ander beleid. Stel dan voor dat er na een paar maanden een nietigheidsvordering wordt ingesteld. Stel u voor dat vele jaren later die wordt toegekend en dat Quod nullum est etc. in alle rigeur wordt toegepast en alles moet worden teruggedraaid. Dit zou een rampzalige waardevernietiging betekenen, indien niet simpelweg de liquidatie.
Nietigheid: een Ontmijnde Sanctie
Die ondraaglijke spanning tussen de wrede basisregel uit het burgerlijk recht en de ondernemingsrealiteit wordt door Stijn De Dier weggenomen voor bestuursbesluiten.
Hij plaats aan het begin van zijn werk de bom van de nietigheidssanctie in al haar schrikwekkende majesteit en ontmantelt haar vervolgens; draadje per draadje. Met vaste hand, meticuleus en methodisch, maakt hij van de nietigheidssanctie een roestige granaat die hij gecontroleerd tot ontploffen kan brengen.
Voor een proefschrift is zulke pragmatische koelbloedigheid uitzonderlijk. Een doctorandus en het onderwerp dat hem jaren gijzelt, resulteren vaak in een stockholm-syndroom: de onderzoeker krijgt een excessieve sympathie en wil kost wat kost méér vuurwerk uit het onderwerp wil halen. De verleiding is groot om het onderzochte instrument aan te scherpen, niet af te stompen. Dat is hier niet gebeurd.
Terecht.
Corporate Finance Lab 
http://www.trv.be/fiscoloog/books.aspx?l=NL&r=73&iSectionID=143&iArticleID=3069&nt=1
LikeLike